Deterministik Bir Anomali Üzerine
Merhaba,
Bu yazımda evrensel determinizm yasalarından ve bu evrensel deterministik yasalara uymayan bir durumdan, bir anomaliden bahsedeceğim. Bu anomalinin nelere sebep olabileceğini tahmin etmeye çalışacağım.
Determinizm yasaları
Determinizm yasaları gereği, var olan her madde kendisinden önce var olan başka bir maddenin veya maddelerin varlığı etkileri sebebiyle var olmak zorundadır. Yani basite indirgeyecek olursak; ateş yanmadan kül meydana gelmez, bir şeyi başka bir şey iyice ısıtmadan o şey ateş alıp yanmaz. Tüm evrendeki cansız maddeler bu yasalara sıkı sıkı bağlıdır. Canlı maddeleri bilerek dahil etmedim. Çünkü anomalinin sebebi bu, yani canlı varlıkların kendisi.
Determinizm savunucuları insanların ve canlıların da bu yasaya tabi olduğunu iddia ederler. En basitinden, üreme faaliyetleri olmazsa canlı ortaya çıkamaz, yani canlı varlıkların ataların onların varoluş sebebidir. Bu önerme deterministik yasalara uygun görünüyor. Ancak buraya, yani canlı varlıkların evrenle olan etkileşimlerine biraz daha yakından bakmamız gerekiyor.
Kır evi ve insan etkileşimi
Bir kırın ortasında bulunan boş bir evi düşünün. Bu evin içinde hiçbir hareketli canlı olmadığı zaman, evinizin deterministik yasalara uyumlu, evrensel bir bilgisi, bir imzası vardır. Örneğin duvarlarınızdaki betonların arasındaki moleküllerin birbirlerine uyguladıkları baskı tamamen deterministik yasalara göre çalışır. Evin ağırlığı, termodinamik yasaları karşısında yaşadığı değişim determinizm yasalarına %100 uygundur. Yani elinizde yeteri kadar teknoloji ve işlem gücü varsa, bu evin zamanla ne zaman nerelerinin çürüyeceğini, döküleceğini sıfır hata payıyla tahmin edebilirsiniz. Çünkü determinizm yasaları düzgün işler ve bu yasalar öngörülebilirdir, hesaplanabilirdir.
Şimdi bu evin içine birisi girdiği zaman ne olur, bunun üzerinde duracağım. Evin içine bir insan girdiğinde, evin ağırlığı ve ağırlık merkezi değişir. Bu sebeplerden evin içine girip koltuğa oturan birisi olduğu zaman tüm evin duvarları arasındaki moleküllerin birbirlerine uyguladıkları baskının şiddeti de değişir, ağırlık farklı, ağırlık merkezi farklıdır çünkü. Koltuğun üzerindeki insan, ayağa kalkıp mutfağa giderken de, her adımında aynı şey olur ve evin bilgisini değiştirir. İşte anomalimiz tam burada başlıyor.
Çünkü eve giren canlının koltuğun üzerine oturması veya mutfağa gitmesi deterministik bir nedenselliğe bağlı olmayabilir. Sadece o an öyle istediği için yapmıştır. Yatağa girmeyi çok istediği halde koltuğu seçebilir. Tıka basa doyduğu halde mutfağa gidebilir. İşte buradaki bu gevşeklik aynı zamanda determinizm yasalarının da ihlali anlamına gelir.
Yukarıda ev ve bir insan üzerinden canlı ve hareket eden varlıkların nasıl deterministik ihlallere sebep olduğu üzerinde durdum. Şimdi bu örneği biraz daha genişletmek istiyorum. Yukarıda verdiğim örnekte evin içine girip koltuğa oturan, mutfağa giden insan aslında sadece oturduğu evin bilgisini değiştirmekle kalmıyor. Bulunduğu bölgenin, ülkenin, dünyanın, hatta tüm evrenin bilgisini değiştiriyor.
Birisi hareket edip bir adım attığında, bu çok çok küçük bir miktar da olsa, mikronun mikronunun mikronu dahi olsa, dünyanın dönme frekansında bir miktar sapma meydana getiriyor. Dünyanın yaptığı sapma çevresindeki gezegenleri, güneş sistemini etkiliyor. Bu sapmanın yarattığı kuvvet ardından galaksimize ve tüm evrenimize yayılıyor.
Evrenimizdeki büyük patlamanın yarattığı genişlemenin halen devam ettiği söyleniyor. Yukarıdaki anlattıklarımı düşünerek evreni kendimize göre futbol topu büyüklüğüne indirgeyip, evrene ve evrendeki varlıklara dışarıdan bakacak olursak; içeride determinizm ihlalleri gerçekleştiği için, her ihlalde evren zarının faklı bir köşesinin üzerindeki büyüme baskısı diğerlerine göre faklı olacaktır. Böyle kararsız bir genişleme ölçeceğiz, bir anda bir bölgesi garip bir şekilde büyüyor, biraz sonra farklı bir bölge. Şayet evrenin içinde akıllı varlıkların olduklarını bilmiyorsak da, bu verilere bir anlam veremeyeceğiz, hesaplamalarımız şaşacak.
Bu benim için bile iddialı bir önerme ama, yine de söylemek istiyorum. Belki kuantum fiziğinde yaşadığımız kafa karışıklığının sebebi de buna benzer bir şey olabilir.
Aşağıdaki kitapta anlattığım teoride ayrıca bu konuya değiniyorum. Evrendeki determinizm ihlallerinin ana sorumlusu olan algı uzamının doğasını açıklamaya çalışıyorum.
